Interpretowanie i leczenie podwyższonego poziomu hormonów przytarczycznych
Nadczynność przytarczyc to stan, w którym gruczoły przytarczyczne wydzielają zbyt dużo parathormonu, co może się zdarzyć z powodu różnych problemów medycznych. W niektórych przypadkach może to spowodować wzrost poziomu wapnia we krwi do niezdrowego poziomu, co może powodować objawy, takie jak zmęczenie. Nadczynność przytarczyc może stanowić problem dla około dwóch lub trzech kobiet na 1000 i dotyczy przede wszystkim kobiet w wieku powyżej 65 lat.Najczęściej występuje u kobiet po menopauzie, ale może wystąpić u mężczyzn i kobiet w każdym wieku.
Objawy
Większość ludzi nie odczuwa żadnych bezpośrednich objawów nadczynności przytarczyc. Czasami jednak może powodować następujące objawy:
- Zmęczenie
- Słabość
- Lęk lub depresja
- Brak apetytu
- Ból brzucha
- Nudności i wymioty
- Zaparcie
- Nadmierne pragnienie
- Ból kości
- Problemy z rytmem serca (rzadko)
Objawy są bardziej prawdopodobne, jeśli nadczynność przytarczyc powoduje szczególnie wysoki poziom wapnia we krwi (hiperkalcemia).
Jednak większość ludzi dowiaduje się, że ma nadczynność przytarczyc, zanim w ogóle zauważy jakiekolwiek objawy. Dzieje się tak dlatego, że można go łatwo wykryć podczas powszechnie wykonywanego badania krwi.
Objawy mogą również wynikać z powikłań nadczynności przytarczyc. Na przykład nadczynność przytarczyc zwiększa ryzyko złamań kości z powodu zaostrzenia osteoporozy. Zwiększa również szansę na kamienie nerkowe.
Powoduje
Aby zrozumieć potencjalne przyczyny nadczynności przytarczyc, warto trochę zrozumieć parathormon i gruczoły przytarczyczne.
Parathormon (w skrócie PTH) to cząsteczka sygnalizacyjna, hormon wydzielany przez gruczoły przytarczyczne. Te cztery małe gruczoły znajdują się wewnątrz szyi, w pobliżu tarczycy.
Mimo że słowo „przytarczyce” zawiera słowo „tarczyca”, nadczynność przytarczyc nie ma nic wspólnego z tarczycą ani z niedoczynnością lub nadczynnością tarczycy.
Te schorzenia nie są związane z nadczynnością przytarczyc. Po prostu mają podobną nazwę ze względu na ich lokalizację obok tarczycy.
PTH odgrywa bardzo ważną rolę w regulacji wapnia w twoim ciele. Ma to kluczowe znaczenie: twoje serce, układ nerwowy i inne układy organizmu zależą od odpowiedniej ilości wapnia we krwi.
Zbyt niskie lub zbyt wysokie stężenie wapnia we krwi może spowodować poważne problemy zdrowotne, takie jak nieprawidłowy rytm serca.
Gruczoły przytarczyczne uwalniają PTH, który w miarę przemieszczania się przez krew wysyła sygnały do różnych części ciała. Sygnały te działają na różne sposoby, aby zwiększyć ilość wapnia we krwi.
Na przykład, kiedy wyczują PTH, nerki usuwają z moczem mniej wapnia. PTH powoduje również, że więcej wapnia jest wchłaniane w jelitach i więcej wapnia jest usuwane z kości.
U zdrowej osoby niski poziom wapnia we krwi powoduje uwalnianie PTH z przytarczyc. Podnosi to ilość wapnia we krwi.
Z drugiej strony, jeśli poziom wapnia we krwi danej osoby jest trochę wysoki, przytarczyce zaczyna uwalniać mniej PTH. To działa, aby przywrócić poziom wapnia we krwi do normalnego zakresu.
Nadczynność przytarczyc odnosi się tylko do zbyt wysokiego poziomu parathormonu. I odwrotnie, niedoczynność przytarczyc odnosi się do zbyt niskiego poziomu parathormonu.
Rodzaje nadczynności przytarczyc
Twój lekarz może wspomnieć, że masz „pierwotną” lub „wtórną” nadczynność przytarczyc. Może to być ważne w diagnostyce i leczeniu.
Pierwotna nadczynność przytarczyc
Pierwotna nadczynność przytarczyc odnosi się do problemu, w którym gruczoł przytarczyczny uwalnia zbyt dużo PTH, mimo że we krwi jest już wystarczająco dużo wapnia. W większości przypadków jest to spowodowane gruczolakiem (rozrost niezłośliwy) przytarczyc.
Rzadziej pierwotna nadczynność tarczycy może być spowodowana przez:
- Hiperplazja (nieprawidłowe powiększenie) przytarczyc
- Choroby genetyczne powodujące nadczynność przytarczyc (takie jak mnoga gruczolakowatość wewnątrzwydzielnicza)
- Nowotwór złośliwy przytarczyc (bardzo rzadko)
Wtórna nadczynność przytarczyc
Wtórna nadczynność przytarczyc odnosi się do normalnej odpowiedzi fizjologicznej, w której gruczoł przytarczyczny uwalnia większą niż normalnie ilość PTH, ponieważ poziom wapnia we krwi jest nienormalnie niski. Innymi słowy, gruczoł stara się utrzymać poziom wapnia we krwi na normalnym poziomie. Może się tak zdarzyć, ponieważ dana osoba ma niedobór witaminy D lub nie otrzymuje wystarczającej ilości wapnia w swojej diecie.
Na przykład może to być spowodowane:
- Niewydolność nerek (ponieważ nerki pomagają w produkcji użytecznej witaminy D)
- Brak ekspozycji na słońce i słabe spożycie witaminy D
- Choroba wątroby
- Słabe wchłanianie wapnia z chorób przewodu pokarmowego, takich jak celiakia
Niewydolność nerek jest najczęstszą przyczyną wtórnej nadczynności przytarczyc.
Trzeciorzędowa nadczynność przytarczyc
Czasami przytarczyce uwalniają zbyt dużo PTH, nawet po wyleczeniu schorzenia powodującego niski poziom wapnia. Może to powodować coś, co nazywa się trzeciorzędową nadczynnością przytarczyc, ale jest to dość rzadkie.
Diagnoza
Rozpoznanie nadczynności przytarczyc wymaga, aby lekarz wykluczył inne możliwe przyczyny objawów (jeśli występują) lub nieprawidłowe wyniki badań laboratoryjnych. Ostatecznie lekarz musi zdiagnozować nie tylko samą nadczynność przytarczyc, ale także jej przyczynę.
Aby zrozumieć, co się dzieje, Twój lekarz będzie musiał zebrać Twoją historię medyczną i przeprowadzić dokładne badanie lekarskie. Może to pomóc w wykluczeniu innych możliwych przyczyn i skupieniu się na dokładnie podstawowym problemie. Na przykład Twój lekarz będzie musiał upewnić się, że nie przyjmujesz leków, które mogą wpływać na poziom wapnia.
Testy laboratoryjne są również kluczowe w diagnostyce. Będziesz musiał wykonać badanie krwi na PTH i badanie krwi na wapń.
Często badanie krwi parathormonu jest wykonywane po stwierdzeniu, że dana osoba ma podwyższony poziom wapnia, co może wykazać się w standardowym badaniu krwi, takim jak pełny panel metaboliczny.
Czasami potrzebne są dodatkowe powiązane badania krwi, takie jak witamina D lub albumina.
W większości przypadków osoba z pierwotną nadczynnością przytarczyc będzie miała podwyższony poziom PTH oraz podwyższony poziom wapnia. Czasami test na PTH może faktycznie mieścić się w normalnym zakresie lub tylko trochę podwyższony, wraz z podwyższonym testem wapnia.
Ta osoba może nadal mieć pierwotną nadczynność przytarczyc, ponieważ jej PTH jest nieprawidłowo normalne. Ich PTH powinno spadać, ale tak nie jest. U osób z pierwotną nadczynnością przytarczyc PTH nie zmniejsza się tak, jak powinien, w odpowiedzi na podwyższony poziom wapnia.
I odwrotnie, u osób z wtórną nadczynnością przytarczyc PTH jest podwyższone, ale poziom wapnia we krwi jest prawidłowy lub niski. W tym przypadku przytarczyce działają tak, jak powinny, zwiększając ilość wapnia we krwi poprzez uwalnianie PTH.
W zależności od podejrzenia przyczyny nadczynności przytarczyc mogą być również potrzebne dodatkowe badania. Mogą to być:
- USG przytarczyc (badanie obrazowe)
- Skan Sestamibi przytarczyc (kolejne badanie obrazowe)
- Podstawowe badania krwi pod kątem funkcjonowania nerek
- Badania obrazowe nerek
- Testy genetyczne (jeśli istnieje możliwość wystąpienia zespołu genetycznego)
-
Test gęstości mineralnej kości (w celu sprawdzenia osteoporozy)
Wiele osób z nadczynnością przytarczyc może zostać zdiagnozowanych przez lekarza ogólnego. W trudnych przypadkach może być konieczne zdiagnozowanie lub leczenie przez endokrynologa.
Leczenie
Leczenie nadczynności przytarczyc różni się w zależności od przyczyny i ciężkości stanu.
Leczenie pierwotnej nadczynności przytarczyc
Chirurgia jest najczęstszą metodą leczenia pierwotnej nadczynności przytarczyc. Chirurg wykonuje małe nacięcia na szyi i usuwa tylko dotknięte części przytarczyc.
Zwykle pozostawia to na miejscu normalną tkankę przytarczyc, dzięki czemu twoje ciało może nadal wytwarzać PTH, kiedy zajdzie taka potrzeba. Chirurgia może czasami być wykonywana w trybie ambulatoryjnym, co pozwala na powrót do domu tego samego dnia.
Chirurgia jest zwykle potrzebna u osób, które mają jakiekolwiek objawy pierwotnej nadczynności przytarczyc. Ta operacja jest skuteczna w większości przypadków i ma stosunkowo niski odsetek powikłań.
Jednak nie każdy z pierwotną nadczynnością przytarczyc będzie wymagał operacji. Może tak być w przypadku, gdy poziom wapnia jest tylko nieznacznie podwyższony i nie występują żadne objawy ani oznaki długotrwałych powikłań (takich jak problemy z nerkami lub osteoporoza).
Jeśli zdecydujesz się na podejście „obserwuj i czekaj”, będziesz musiał wykonać wielokrotne badania krwi, aby upewnić się, że poziom wapnia nadal nie jest zbyt wysoki. Możesz również potrzebować innych regularnych testów kontrolnych (takich jak testy gęstości kości), aby upewnić się, że nie stanowi to problemu.
Osoby, które zdecydują się nie poddać operacji, mają pewne możliwości kontrolowania choroby. Niektórzy pracownicy służby zdrowia przepisują lek Sensipar (cynakalcet) na pierwotną nadczynność przytarczyc. Lek ten może powodować wydzielanie przez gruczoły przytarczyczne mniejszej ilości PTH i obniżać poziom wapnia. Jednak może to nie pomóc w problemach z gęstością kości związanych z pierwotną nadczynnością przytarczyc.
Inne leki, takie jak bisfosfoniany lub hormonalna terapia zastępcza, mogą pomóc kościom w utrzymaniu ich gęstości i zapobiegać powikłaniom osteoporozy.
Jeśli zdecydujesz się nie przeprowadzać operacji, konieczne może być monitorowanie ilości wapnia w diecie. Ważne jest również picie wystarczającej ilości płynów, co może pomóc w zapobieganiu kamieni nerkowych. Będziesz także chciał robić inne rzeczy, aby chronić swoje kości, takie jak regularne ćwiczenia i niepalenie.
Czy poddać się operacji pierwotnej nadczynności przytarczyc?
Chociaż niektórzy ludzie wyraźnie potrzebują operacji, może nie być jednej właściwej odpowiedzi na temat tego, czy ma to dla Ciebie sens. Twój wiek, inne schorzenia, wyniki badań laboratoryjnych i preferencje mogą odgrywać pewną rolę.
Razem z lekarzem możecie podjąć najlepszą dla siebie decyzję. Jeśli zdecydujesz się nie mieć operacji teraz, możesz zmienić zdanie później.
Leczenie wtórnej nadczynności przytarczyc
Leczenie wtórnej nadczynności przytarczyc będzie się różnić w zależności od przyczyny.
Jeśli masz wtórną nadczynność przytarczyc związaną z chorobą nerek, możesz potrzebować opieki specjalisty od nerek, nefrologa. Na przykład mogą polecić Sensipar. Być może będziesz musiał również ograniczyć ilość spożywanego białka i zażywać suplementy wapnia, aby rozwiązać swój problem.
Inne przyczyny wtórnej nadczynności przytarczyc wymagają innego leczenia. Na przykład możesz potrzebować unikać pokarmów zawierających gluten, jeśli masz wtórną nadczynność przytarczyc spowodowaną celiakią. Lub możesz potrzebować suplementów witaminy D, jeśli masz wtórną nadczynność przytarczyc z powodu niedoboru witaminy D.
Może zająć trochę pracy detektywa, aby dowiedzieć się, co się dzieje z twoją nadczynnością przytarczyc, dlaczego tak się dzieje i jak najlepiej ją rozwiązać. Na szczęście większość czynników, które przyczyniają się do nadczynności przytarczyc, można leczyć.
Im więcej dowiesz się o swoim stanie, tym lepsze decyzje będziesz w stanie podjąć w sprawie najlepszego sposobu radzenia sobie z nim.
Discussion about this post