Przyczyny i czynniki ryzyka chłoniaka

Chłoniak to grupa nowotworów krwi, która rozwija się, gdy limfocyty (rodzaj białych krwinek) mutują i wymykają się spod kontroli. Kiedy tak się dzieje, komórki rakowe nie umierają, ale nadal się namnażają i atakują różne części ciała. Chociaż genetyka odgrywa kluczową rolę w rozwoju chłoniaka, nikt nie wie na pewno, co powoduje mutację komórek.

Naukowcy wiedzą, że pewne czynniki ryzyka mogą zwiększać ryzyko wystąpienia chłoniaka. Posiadanie jednego lub więcej z tych czynników ryzyka nie oznacza, że ​​zachorujesz na chłoniaka. W większości przypadków nie są w stanie nawet przewidzieć prawdopodobieństwa rozwoju choroby. Mimo to mogą dostarczyć Twojemu lekarzowi cennych wskazówek, które mogą prowadzić do wczesnej diagnozy i leczenia.

Do kluczowych czynników ryzyka związanych z chłoniakiem należą:

• Wiek
• Seks
• Dysfunkcja układu odpornościowego
• Historia rodzinna
• Niektóre infekcje
• Narażenie chemiczne
• Przebyte nowotwory i leczenie raka

Otyłość i dieta również mogą odgrywać pewną rolę.

Wspólne czynniki ryzyka

Chłoniak nie jest pojedynczą chorobą, ale grupą powiązanych nowotworów krwi o wielu typach i podtypach. Dwa główne typy to chłoniak Hodgkina i chłoniak nieziarniczy. Oba te chłoniaki różnią się nie tylko wzorem choroby i typami komórek, ale także wieloma czynnikami ryzyka.

Wiele z tych czynników ryzyka nie podlega modyfikacji, co oznacza, że ​​nie możesz nic zrobić, aby je zmienić. Najważniejsze z nich to wiek, płeć i dysfunkcja układu odpornościowego.

Wiek

Wiek odgrywa kluczową rolę w rozwoju chłoniaka. Chociaż chłoniak może wystąpić w każdym wieku, w tym w dzieciństwie, większość jest diagnozowana u osób powyżej 60. roku życia.

Jednak w przeciwieństwie do chłoniaka nieziarniczego, znaczna liczba przypadków chłoniaka Hodgkina jest diagnozowana w wieku od 15 do 40 lat.Z tego powodu mediana wieku dla rozpoznania chłoniaka nieziarniczego wynosi 55 lat, podczas gdy mediana wieku dla rozpoznania chłoniaka Hodgkina to 39 lat.

Seks

Seks jest kolejnym czynnikiem ryzyka, który naraża niektóre osoby na większe ryzyko wystąpienia chłoniaka niż inne. Chociaż mężczyźni są nieco bardziej narażeni na rozwój chłoniaka niż kobiety, istnieją pewne rodzaje chłoniaka, na które kobiety są bardziej narażone. Obejmuje to guzowatego stwardniającego chłoniaka Hodgkina (najczęstszą i uleczalną postać chłoniaka Hodgkina), a także chłoniaka nieziarniczego piersi, tarczycy i dróg oddechowych.

Uważa się, że hormon estrogen wpływa na to, jakie rodzaje chłoniaków występują mniej lub bardziej u kobiet. Istnieją również różnice w tym, jak kobiety reagują na niektóre terapie, przy czym kobiety ogólnie lepiej reagują na leki takie jak Rituxan (rituximab) i Revlimid (lenalidomid) niż mężczyźni.

Zaburzenia immunologiczne

Układ odpornościowy odgrywa kluczową rolę w rozwoju chłoniaka, częściowo poprzez tłumienie mutacji w dwóch głównych typach limfocytów (zwanych komórkami B i komórkami T), które mogą prowadzić do raka.

Wraz z wiekiem twoja odpowiedź immunologiczna niezmiennie zacznie słabnąć. To może wyjaśniać, dlaczego chłoniak występuje częściej u osób powyżej 60 roku życia i dlaczego ryzyko z każdym kolejnym rokiem rośnie. Jednak wiek nie jest jedynym czynnikiem, który przyczynia się do utraty funkcji odpornościowej.

Podobną sytuację obserwuje się w przypadku biorców przeszczepów narządów, którzy potrzebują leków immunosupresyjnych, aby zapobiec odrzuceniu narządu. W tej grupie osób istnieje wysokie ryzyko wystąpienia chłoniaków nieziarniczych, zwłaszcza chłoniaka T-komórkowego wątroby i śledziony, chłoniaka Burkitta i chłoniaka rozlanego z dużych komórek B.

Niektóre choroby autoimmunologiczne są również powiązane ze zwiększonym odsetkiem chłoniaków, chociaż nie jest do końca jasne, dlaczego. Według badań opublikowanych w 2008 roku w czasopiśmie Blood osoby z toczniem i zespołem Sjögrena mają aż siedmiokrotnie większe ryzyko wystąpienia chłoniaka nieziarniczego w porównaniu z populacją ogólną.

Genetyka

Innym czynnikiem ryzyka, którego nie możesz zmienić, jest twoja genetyka. Chociaż nie ma jednego genu, który „powoduje” chłoniaka, istnieją takie, które mogą predysponować do choroby. W ostatnich latach naukowcy zaczęli łączyć określone mutacje genetyczne z określonymi typami chłoniaka.

Należą do nich mutacje obejmujące onkogeny, które pomagają komórkom rosnąć i dzielić się, oraz geny supresorowe guza, które informują komórkę, kiedy nadejdzie pora śmierci. Jeśli któryś z tych genów (lub oba) zmutują, komórki mogą nagle się rozmnażać i bez końca wymykać spod kontroli. Wielu naukowców uważa, że ​​do wywołania chłoniaka potrzebna jest kombinacja mutacji (hipoteza określana jako „teoria wielu trafień”),

Świadczy o tym po części wzór dziedziczenia w rodzinach. W przeciwieństwie do zaburzeń autosomalnych dominujących, w których istnieje 50/50 szans na rozwój choroby, jeśli gen jest dziedziczony, chłoniak nie ma wyraźnego wzoru dziedziczenia. Mimo to historia rodzinna odgrywa kluczową rolę w ogólnym ryzyku, szczególnie w przypadku chłoniaka Hodgkina.

Wzorzec dziedziczenia w rodzinach z chłoniakiem nieziarniczym jest znacznie mniej jasny. Chociaż istnieje niewielkie ryzyko rodzinne, obecny materiał dowodowy sugeruje, że mutacje genetyczne są częściej nabywane niż dziedziczone. Może to być spowodowane narażeniem na promieniowanie, chemikalia lub infekcje lub wystąpić samoistnie wraz z wiekiem lub bez wyraźnego powodu.

Przyczyny zakaźne i środowiskowe

Z chłoniakiem wiąże się wiele infekcji, toksyn środowiskowych i metod leczenia. Naukowcy uważają, że albo wywołują one chorobę u osób genetycznie predysponowanych do chłoniaka, albo same powodują mutacje.

Infekcje

Wiadomo, że wiele infekcji bakteryjnych, wirusowych i pasożytniczych zwiększa ryzyko wystąpienia chłoniaka. Pomiędzy nimi:

• Campylobacter jejuni jest częstą przyczyną bakteryjnego zatrucia pokarmowego związanego z rodzajem chłoniaka brzusznego znanym jako immunoproliferacyjna choroba jelita cienkiego.

• Cellulitis, ciężka bakteryjna infekcja skóry, wiąże się z 15% do 28% zwiększonym ryzykiem chłoniaka nieziarniczego, zwłaszcza skórnego chłoniaka T-komórkowego.

• Chlamydophila psittaci, bakteria związana z zakażeniem płuc psittacosis, jest powiązana z chłoniakiem strefy brzeżnej przydatków oka (chłoniakiem oka).

• Wirus Epsteina-Barra (EBV) jest ściśle powiązany zarówno z chłoniakiem Burkitta, jak iz chłoniakiem poprzeszczepowym, a także z 20% do 25% wszystkich przypadków chłoniaka Hodgkina.

• Helicobacter pylori (H. pylori), infekcja bakteryjna związana z wrzodami żołądka, jest powiązana z chłoniakiem błony śluzowej żołądka (MALT).

• Wirus zapalenia wątroby typu C (HCV) może zwiększać ryzyko chłoniaka nieziarniczego, powodując nadmierne wytwarzanie limfocytów, z których wiele jest zniekształconych i podatnych na nowotwory złośliwe. Chłoniaki związane z HCV są na ogół o niskim stopniu złośliwości i wolno rosną.

• Ludzki herpeswirus 8 (HHV8), wirus związany z rzadkim rakiem skóry zwanym mięsakiem Kaposiego u osób zakażonych wirusem HIV, może zwiększać ryzyko równie rzadkiego chłoniaka zwanego pierwotnym chłoniakiem wysiękowym (PEL).

• Ludzki wirus limfotropowy komórek T (HTLV-1), wirus rozprzestrzeniający się przez transfuzję krwi, kontakty seksualne i wspólne igły, jest ściśle powiązany z wysoce agresywną białaczką/chłoniakiem z komórek T dorosłych (ATL).

Toksyny środowiskowe

Niektóre badania sugerują, że chemikalia, takie jak benzen i niektóre insektycydy, wiążą się ze zwiększonym ryzykiem zarówno chłoniaka Hodgkina, jak i nieziarniczego. Jest to bardzo kontrowersyjny temat, przy czym niektóre badania sugerują zwiększone ryzyko wystąpienia chłoniaka, a inne nie wykazują żadnego ryzyka.

Badanie z 2013 r. opublikowane w Cancer Causes and Control wykazało ścisły związek między chłoniakiem Hodgkina a stosowaniem insektycydów i fungicydów (zwłaszcza tych zawierających inhibitory acetylocholinesterazy występujące w produktach takich jak Baygon). Co ciekawe, ryzyko ograniczało się do osób dorosłych, które stosowały pięć lub więcej środków owadobójczych, przez co nie było jasne, które substancje stanowią największą szkodę.

Kanadyjskie badanie opublikowane w International Journal of Cancer podobnie wykazało, że osoby z chłoniakiem nieziarniczym miały wyższy poziom pestycydów we krwi niż osoby bez. Najważniejszym z nich były pestycydy zawierające chlordan (chemikalia zakazane w Stanach Zjednoczonych od 1988 r.), które podobno zwiększały ryzyko chłoniaka nieziarniczego 2,7-krotnie.

Potrzebne są dalsze badania, aby określić, w jaki sposób te toksyny chemiczne przyczyniają się do rozwoju chłoniaka i jakie faktycznie stwarzają ryzyko.

Terapia nowotworowa

Zarówno chemioterapia, jak i radioterapia stosowane w leczeniu raka mogą zwiększać ryzyko wystąpienia chłoniaka. Mając to na uwadze, ryzyko zmniejszyło się w ostatnich latach dzięki nowszym lekom i bezpieczniejszym technikom radioterapii.

Obserwuje się wzrost ryzyka chłoniaka wraz z agresywnością terapii. Na przykład chemioterapia BEACOPP, obejmująca siedem różnych leków, z większym prawdopodobieństwem powoduje drugie nowotwory niż schematy CHOP obejmujące cztery. Istotną rolę odgrywa również czas trwania terapii i częstość nawrotów.

BEACOPP zwiększa również ryzyko ostrej białaczki szpikowej (AML) i zespołu mielodysplastycznego (MDS) o 450%.

Osoby wcześniej narażone na wysoki poziom radioterapii są również narażone na zwiększone ryzyko chłoniaka. Ryzyko jest szczególnie wysokie u osób z niedrobnokomórkowym rakiem płuc, u których promieniowanie może zwiększyć ryzyko chłoniaka nieziarniczego nawet o 53%.Ryzyko jest dodatkowo zwiększone, gdy łączy się radioterapię i chemioterapię.

Aby zmniejszyć ryzyko, onkolodzy zajmujący się radiologią w dużej mierze zastąpili promieniowanie o rozszerzonym polu (EFR) radioterapią pola zaangażowanego (IFRT), która wykorzystuje węższą, bardziej skoncentrowaną wiązkę promieniowania.

Czynniki stylu życia

Niektóre czynniki związane ze stylem życia mogą zwiększać ryzyko wystąpienia chłoniaka. Chociaż są rzeczy, które możesz zrobić, aby zmodyfikować te czynniki, nie jest do końca jasne, jak bardzo zmiany wpłyną na twoje ryzyko.

Otyłość

Wiele badań wykazało bezpośredni związek między otyłością a chłoniakiem Hodgkina, ze wzrostem wskaźnika masy ciała (BMI) odpowiadającym zwiększonemu ryzyku wystąpienia chłoniaka.

Badanie, w którym przyjrzano się wpływowi otyłości u 5,8 miliona osób w Wielkiej Brytanii, wykazało, że 7,4% przypadków chłoniaka u dorosłych można przypisać nadwadze (BMI powyżej 25) lub otyłości (BMI powyżej 30).

Pomimo wczesnych twierdzeń, że niektóre tłuszcze są powiązane z chłoniakiem przewodu pokarmowego, większość naukowców zgadza się, że rodzaj spożywanego tłuszczu jest mniej ważny niż wpływ masy ciała na chłoniaka. Mając to na uwadze, tłuszcze trans są powiązane ze znacznie wyższą częstością występowania chłoniaka nieziarniczego u kobiet.

Nie jest jasne, czy utrata wagi zmniejszy indywidualne ryzyko chłoniaka. Mimo to utrzymywanie zdrowej diety i idealnej wagi jest korzystne dla zdrowia i może wspomóc funkcjonowanie układu odpornościowego.

Implanty piersi

Innym mniej powszechnym czynnikiem ryzyka są implanty piersi. Chociaż rzadko, u niektórych kobiet z implantami rozwija się anaplastyczny chłoniak wielkokomórkowy (ALCL) w piersi. Wydaje się to bardziej prawdopodobne w przypadku implantów teksturowanych niż gładkich.

Chociaż wybór gładkiego implantu może teoretycznie zmniejszyć ryzyko, ogólne ryzyko, niezależnie od rodzaju implantu, wynosi tylko około jednego na 1000 zabiegów.