Zespół Sjogrena: objawy, diagnostyka i leczenie

Co to jest zespół Sjogrena?

Zespół Sjogrena to zaburzenie układu odpornościowego rozpoznawane na podstawie dwóch najczęstszych objawów – suchości oczu i suchości w ustach.

Zespół ten często towarzyszy innym schorzeniom układu odpornościowego, takim jak reumatoidalne zapalenie stawów i toczeń. W zespole Sjogrena zwykle w pierwszej kolejności zajęte są błony śluzowe oraz gruczoły wydzielające wilgoć w oczach i ustach, co powoduje zmniejszenie wydzielania łez i śliny.

Chociaż zespół Sjogrena może rozwinąć się w każdym wieku, większość osób w momencie rozpoznania ma ponad 40 lat. Zespół ten występuje znacznie częściej u kobiet. Leczenie koncentruje się na łagodzeniu objawów.

Objawy zespołu Sjogrena

Dwa główne objawy zespołu Sjogrena to:

• Suche oczy. Twoje oczy mogą piec, swędzić lub mieć uczucie piasku – tak jakby w oczach był piasek.
• Suchość w ustach. Twoje usta mogą wydawać się wypełnione watą, co utrudnia połykanie i mówienie.

Niektóre osoby z zespołem Sjogrena mają również jeden lub więcej z następujących objawów:

• Ból stawów, obrzęk i sztywność stawów
• Obrzęk gruczołów ślinowych – zwłaszcza gruczołu znajdującego się za szczęką i przed uszami
• Wysypki skórne lub suchość skóry
• Suchość pochwy
• Uporczywy suchy kaszel
• Długotrwałe zmęczenie

Przyczyny zespołu Sjogrena

Zespół Sjogrena jest chorobą autoimmunologiczną. Twój układ odpornościowy błędnie atakuje własne komórki i tkanki organizmu.

Naukowcy nie są pewni, dlaczego u niektórych osób rozwija się zespół Sjogrena. Niektóre geny zwiększają ryzyko rozwoju tego zaburzenia, ale wydaje się, że konieczny jest również mechanizm wyzwalający, taki jak zakażenie określonym wirusem lub szczepem bakterii.

W zespole Sjogrena układ odpornościowy atakuje najpierw gruczoły wytwarzające łzy i ślinę. Ale może również uszkodzić inne części ciała, takie jak:

• Stawy
• Tarczyca
• Nerki
• Wątroba
• Płuca
• Skóra
• Nerwowość

Czynniki ryzyka

Zespół Sjogrena zwykle występuje u osób z jednym lub większą liczbą znanych czynników ryzyka, w tym:

• Wiek. Zespół Sjogrena diagnozuje się zwykle u osób po 40. roku życia.
• Bycie kobietą. Kobiety są znacznie bardziej narażone na zespół Sjogrena.
• Choroba reumatyczna. Osoby cierpiące na zespół Sjogrena zwykle cierpią również na chorobę reumatyczną, taką jak reumatoidalne zapalenie stawów lub toczeń.

Powikłania zespołu Sjogrena

Najczęstsze powikłania zespołu Sjogrena obejmują oczy i usta.

• Ubytki dentystyczne. Ponieważ ślina pomaga chronić zęby przed bakteriami powodującymi próchnicę, jesteś bardziej podatny na rozwój próchnicy, jeśli masz suche usta.
• Infekcje drożdżakowe. Osoby z zespołem Sjogrena są znacznie bardziej narażone na rozwój pleśniawki jamy ustnej, czyli drożdżakowej infekcji jamy ustnej.
• Problemy ze wzrokiem. Suche oczy mogą powodować nadwrażliwość na światło, niewyraźne widzenie i uszkodzenie rogówki.

Rzadsze powikłania mogą dotyczyć następujących narządów:

• Płuca, nerki lub wątroba. Zapalenie może powodować zapalenie płuc, zapalenie oskrzeli lub inne problemy w płucach; prowadzić do problemów z pracą nerek; i powodować zapalenie wątroby lub marskość wątroby.
• Węzły chłonne. U niewielkiego odsetka osób z zespołem Sjogrena rozwija się rak węzłów chłonnych (chłoniak).
• Nerwowość. Może wystąpić drętwienie, mrowienie i pieczenie dłoni i stóp (neuropatia obwodowa).

Rozpoznanie zespołu Sjogrena

Zespół Sjogrena jest trudny do zdiagnozowania, ponieważ objawy przedmiotowe i podmiotowe różnią się w zależności od osoby i mogą być podobne do objawów powodowanych przez inne choroby. Skutki uboczne wielu leków są również podobne do niektórych oznak i objawów zespołu Sjogrena.

Badania mogą pomóc wykluczyć inne choroby i pomóc w postawieniu diagnozy zespołu Sjogrena.

Badania krwi

Lekarz może zlecić badania krwi w celu sprawdzenia:

• Poziomy różnych typów komórek krwi
• Obecność przeciwciał częsta w zespole Sjogrena
• Dowody na stany zapalne
• Objawy problemów z wątrobą i nerkami

Badania oczu

Lekarz może zmierzyć suchość oczu za pomocą testu zwanego testem Schirmer tear. Mały kawałek bibuły filtracyjnej umieszcza się pod dolną powieką, aby zmierzyć wytwarzanie łez.

Lekarz specjalizujący się w leczeniu chorób oczu (okulista) może również zbadać powierzchnię oczu za pomocą urządzenia powiększającego zwanego lampą szczelinową. Lekarz może umieścić w oku krople, które ułatwią dostrzeżenie uszkodzenia rogówki.

Testy obrazowe

Niektóre badania obrazowe mogą sprawdzić funkcję gruczołów ślinowych.

• Sialogram. To specjalne zdjęcie rentgenowskie może wykryć barwnik wstrzyknięty do gruczołów ślinowych przed uszami. Ta procedura pokazuje, ile śliny wpływa do ust.
• Scyntygrafia śliny. Ten test medycyny nuklearnej polega na wstrzyknięciu do żyły izotopu radioaktywnego, który jest śledzony przez godzinę, aby sprawdzić, jak szybko dociera do wszystkich gruczołów ślinowych.

Biopsja

Lekarz może również wykonać biopsję wargi, aby wykryć obecność skupisk komórek zapalnych, które mogą wskazywać na zespół Sjogrena. Do tego testu pobiera się kawałek tkanki ze ślinianek wargi i bada pod mikroskopem.

Przygotowanie do wizyty u lekarza

W zależności od objawów możesz zacząć od wizyty u lekarza rodzinnego, dentysty lub okulisty. Ale w końcu możesz zostać skierowany do lekarza specjalizującego się w leczeniu zapalenia stawów i innych stanów zapalnych (reumatologa).

Co możesz zrobić, aby się przygotować

Powinieneś sporządzić listę zawierającą:

• Szczegółowy opis objawów i czas ich wystąpienia
• Informacje o Twoich obecnych i przeszłych problemach zdrowotnych
• Informacje o historii choroby Twoich rodziców lub rodzeństwa
• Wszystkie przyjmowane leki i suplementy diety, łącznie z dawkami
• Pytania, które chcesz zadać lekarzowi

W przypadku zespołu Sjogrena podstawowe pytania obejmują:

• Co prawdopodobnie jest przyczyną moich objawów?
• Czy są inne możliwe przyczyny?
• Jakie badania są mi potrzebne?
• Jaką metodę leczenia polecasz?
• Jak szybko objawy mogą ustąpić po leczeniu?
• Czy jestem narażony na ryzyko długotrwałych powikłań tej choroby?

O co zapyta lekarz

Lekarz prawdopodobnie zada Ci wiele pytań, w tym:

• Czy Twoje objawy mają pewien schemat – nasilają się w ciągu dnia lub kiedy wychodzisz na zewnątrz?
• Czy cierpisz na choroby przewlekłe, takie jak wysokie ciśnienie krwi lub zapalenie stawów?
• Czy niedawno zacząłeś przyjmować nowe leki?
• Czy jacyś bliscy krewni cierpią na reumatoidalne zapalenie stawów, toczeń lub podobną chorobę?

Leczenie zespołu Sjogrena

Leczenie zespołu Sjogrena zależy od dotkniętych części ciała. Wiele osób radzi sobie z suchością oczu i ust związaną z zespołem Sjogrena, stosując częściej dostępne bez recepty krople do oczu i popijając wodę. Ale niektórzy ludzie potrzebują leków na receptę, a nawet zabiegów chirurgicznych.

Leki

W zależności od objawów lekarz może zalecić leki, które:

• Zmniejsz stan zapalny oczu. Jeśli masz umiarkowaną lub ciężką suchość oczu, lekarz okulista może zalecić krople do oczu na receptę, takie jak cyklosporyna (Restaza) lub lifitegrast (Xiidra).
• Zwiększ produkcję śliny. Leki takie jak pilokarpina (Salagen) i cewimelina (Evoxac) mogą zwiększać produkcję śliny, a czasem łez. Działania niepożądane mogą obejmować pocenie się, ból brzucha, zaczerwienienie i zwiększone oddawanie moczu.
• Zajmij się konkretnymi komplikacjami. Jeśli wystąpią objawy zapalenia stawów, korzystne może okazać się zastosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych lub innych leków na zapalenie stawów. Infekcje drożdżakowe w jamie ustnej należy leczyć lekami przeciwgrzybiczymi.
• Leczyć objawy ogólnoustrojowe. Hydroksychlorochina (Plaquenil), lek przeznaczony do leczenia malarii, jest często pomocny w leczeniu zespołu Sjogrena. Można również przepisać leki hamujące układ odpornościowy, takie jak metotreksat (Trexall).

Chirurgia

Drobny zabieg mający na celu uszczelnienie kanalików łzowych odprowadzających łzy z oczu (okluzja punktowa) może pomóc złagodzić suchość oczu. Do kanalików wprowadzane są zatyczki kolagenowe lub silikonowe, które pomagają chronić łzy.

Styl życia i domowe sposoby

Wiele objawów zespołu Sjogrena dobrze reaguje na środki samoopieki.

Aby złagodzić suchość oczu, powinieneś:

• Użyj sztucznych łez, lubrykantu do oczu lub obu. Sztuczne łzy – w postaci kropli do oczu – i lubrykanty do oczu – w postaci kropli do oczu, żelu lub maści – pomagają złagodzić dyskomfort suchych oczu. Nie musisz stosować lubrykantów do oczu tak często, jak sztuczne łzy. Ze względu na gęstszą konsystencję lubrykanty do oczu mogą zamazywać widzenie i gromadzić się na rzęsach, dlatego warto stosować je tylko na noc.

  Lekarz może zalecić sztuczne łzy bez konserwantów, które mogą podrażniać oczy osób z zespołem suchego oka.

• Zwiększ wilgotność. Zwiększenie wilgotności w pomieszczeniu i ograniczenie narażenia na wywiewane powietrze może zapobiec nieprzyjemnemu wysuszeniu oczu i ust. Na przykład unikaj siedzenia przed wentylatorem lub nawiewem klimatyzacji i noś okulary ochronne lub okulary ochronne, gdy wychodzisz na zewnątrz.

Aby zmniejszyć suchość jamy ustnej, należy:

• Nie pal tytoniu. Palenie tytoniu może podrażniać i wysuszać usta.
• Zwiększ spożycie płynów. Pij łykami płynów, zwłaszcza wody, przez cały dzień. Unikaj picia kawy i alkoholu, ponieważ mogą one pogorszyć objawy suchości w ustach. Unikaj także kwaśnych napojów, takich jak cola i niektóre napoje dla sportowców, ponieważ kwas może uszkodzić szkliwo zębów.
• Stymuluj przepływ śliny. Gumy bez cukru lub twarde cukierki o smaku cytrusowym mogą zwiększyć wydzielanie śliny. Ponieważ zespół Sjogrena zwiększa ryzyko próchnicy, należy ograniczyć słodycze, zwłaszcza między posiłkami.
• Wypróbuj sztuczną ślinę. Produkty zastępujące ślinę często działają lepiej niż zwykła woda, ponieważ zawierają środek nawilżający, który pomaga dłużej zachować wilgotność w jamie ustnej. Produkty te mają postać sprayu lub pastylki do ssania.
• Użyj sprayu do nosa z solą fizjologiczną. Spray do nosa z solą fizjologiczną może pomóc nawilżyć i udrożnić kanały nosowe, dzięki czemu będziesz mógł swobodnie oddychać przez nos. Suchy, zatkany nos może zwiększyć oddychanie przez usta.

Zdrowie jamy ustnej

Suchość w ustach zwiększa ryzyko próchnicy i utraty zębów. Aby zapobiec tym problemom, musisz:

• Po każdym posiłku myj zęby i używaj nici dentystycznej
• Zaplanuj regularne wizyty u dentysty, przynajmniej co sześć miesięcy
• Stosuj codziennie miejscowe leczenie fluorem i antybakteryjne płyny do płukania jamy ustnej

Inne obszary suchości

Jeśli problemem jest sucha skóra, należy unikać gorącej wody podczas kąpieli i prysznica. Poklep skórę – nie trzyj – ręcznikiem i nałóż krem ​​nawilżający, gdy skóra jest jeszcze wilgotna. Podczas mycia naczyń lub sprzątania domu używaj gumowych rękawiczek. Środki nawilżające i lubrykujące do pochwy pomagają kobietom cierpiącym na suchość pochwy.